Onze samenleving staat voor een unieke uitdaging die we niet op eigen houtje kunnen oplossen. De weg naar duurzame ontwikkeling is bezaaid met economische, maatschappelijke en milieutechnische uitdagingen die moeten worden aangepakt. Dat vraagt om een gecoördineerde inzet en samenwerking met verschillende belanghebbenden, die mogelijk concurrerende doelstellingen op korte termijn hebben. Zo wordt echter wel voorkomen dat groei en innovatie op het ene gebied onverwachts een negatieve impact hebben op andere gebieden.
Een duidelijk voorbeeld is de ontwikkeling van duurzame verpakkingen. De hele waardeketen moet zich hiervoor inspannen: fabrikanten, leveranciers van verpakkingen, leveranciers van codeer- en markeerapparatuur, detailhandelaren, eindgebruikers en afval- en recyclingbedrijven. Elke individuele belanghebbende in dit enorme ecosysteem mag dan wel expertise hebben op het eigen domein, maar bedrijven moeten verder gaan dan innovatie op 'lokaal' niveau. Probleemaanpak op systeemniveau moet complexiteit, grootschaligheid, standaardisatie en gedragsverandering omvatten, vertelt Lee Metters, Group Business Development Director bij Domino Printing Sciences .
De paradox van duurzaamheid
In hun paper 'The Facets of the Sustainability Paradox'[i] beschrijven Argento, Broccardo en Truant hoe er zelfs binnen één organisatie verschillende interpretaties van duurzaamheid zijn, afhankelijk van de functie en percepties van individuele personen. Zij stellen dat deze interpretaties impact hebben op de manier waarop duurzaamheid wordt geïmplementeerd en bewaakt. Het is belangrijk om gemeenschappelijk begrip en gedeelde verwachtingen te creëren op financieel, maatschappelijk en milieutechnisch gebied – de drie aspecten van duurzaamheid.
Stel bijvoorbeeld dat duurzaamheid alleen al binnen één organisatie voor uitdagingen zorgt. Voor de ontwikkeling van duurzame verpakkingen, op macroniveau, is in dat geval duidelijk een bredere samenwerking nodig. Daar zijn meerdere redenen voor:
Complexiteit: De verpakkingsindustrie is complex en omvat fabrikanten, leveranciers, detailhandelaren, consumenten en recyclingbedrijven. Om duurzame oplossingen te ontwikkelen, moeten al deze spelers een gezamenlijk doel nastreven. Dat is een uitdaging, want bedrijven hebben vaak geen directe invloed op hoe effectief individuele inspanningen zijn. Van merken wordt bijvoorbeeld steeds vaker verwacht dat ze de verantwoordelijkheid nemen voor de verpakkingen waarin ze hun producten verkopen. Ze hebben echter weinig tot geen controle over afvalbeheer en recycling of over het gedrag van consumenten na aankoop.
Standaardisatie: Voor duurzame verpakkingen is binnen de hele verpakkingsindustrie een verschuiving nodig naar het gebruik van milieuvriendelijkere materialen. Dit vereist industriebrede standaardisatie. Zonder samenwerking en afspraken over wat duurzaam verpakken is en hoe dit moet worden bereikt, is er een risico op verwarring, dubbele inspanningen en tegenstrijdige berichten.
Er is ook behoefte aan een breder begrip en overeenstemming over de definitie van duurzaamheid. Dominic Oughton, Principal Industrial Fellow aan het Institute for Manufacturing van de University of Cambridge en leider van het Open Innovation Forum, zegt hierover: "Detailhandelaren hebben een kruistocht gevoerd tegen het gebruik van plastic verpakkingen. Dat is natuurlijk een prijzenswaardig initiatief, maar het moet worden afgezet tegen het mogelijke effect op voedselverspilling en de koolstofkosten van vluchtige organische componenten (VOC) in voedsel, die grotendeels onzichtbaar zijn. Als er een kilo fruit wordt verspild door de beslissing om 10 gram aan verpakking te besparen, haalt dat de totale duurzaamheidsinzet omlaag."
Grootschaligheid: De wereldwijde verpakkingsindustrie is enorm. Grootschalig gebruik van duurzame verpakkingen is een zware uitdaging, waar verschillende regio's en belanghebbenden samen aan moeten werken. Samenwerking helpt organisaties om best practices te delen, schaalvoordelen te benutten en innovatie te stimuleren.
Gedrag van consumenten: Consumenten spelen een doorslaggevende rol in het succes van duurzame verpakkingen. Zij moeten weten hoe belangrijk duurzame verpakkingen zijn en hoe die moeten worden gerecycled en afgevoerd. Ze moeten ook bereid zijn om ervoor te betalen. De samenwerking tussen spelers uit de industrie en andere belanghebbenden, zoals overheden en NGO's, kan helpen om consumenten voor te lichten en duurzamer gedrag aan te moedigen.
Wat is open innovatie?
Bij open innovatie staat iedereen open voor het delen en ontvangen van informatie en voor het samenwerken met individuele personen, bedrijven en instellingen om vooruitgang te boeken bij gedeelde doelstellingen. Er wordt kennis en informatie over problemen uitgewisseld, en er wordt buiten het bedrijf of de organisatie om gezocht naar oplossingen en ideeën.
Open innovatie kan soms in strijd zijn met traditionele handelspraktijken. Interne kennis en expertise worden meestal als differentiërende factor of intellectueel eigendom gezien, en innovatie wordt strikt geheim gehouden. Toch is open innovatie essentieel voor het ontwikkelen van duurzaamheid. Problemen en oplossingen moeten binnen de context van de hele waardeketen worden ontwikkeld om echte verandering aan te sturen en voordeel voor iedereen te creëren.
Volgens een nieuw rapport van Bain & Co en het World Economic Forum over transformatie van het wereldwijde voedselsysteem is "betrokken samenwerking" van kritiek belang voor "het opschalen van veelbelovende demonstratiemodellen en het vervullen van de collectieve ambitie om sneller betere voedselsystemen op te bouwen".
In hun analyse van zeven sterke 'voortrekkerslanden' van over de hele wereld, staat het volgende: "Voor de huidige uitdagingen van het voedselsysteem moeten veel instrumenten tegelijkertijd worden ingezet, zoals overheidsbeleid en gerelateerde middelen, publiek-private samenwerking, financiering, technologische innovatie, actie op corporate- en enterprise-niveau, en coalities van meerdere belanghebbenden. Elk voortrekkersland getuigt van waardevolle voorbeelden van grootschalige verandering op landniveau. Ze laten het collectieve potentieel zien als deze instrumenten tegelijkertijd en met meer urgentie worden ingezet om de landgestuurde transformatie van voedselsystemen te versnellen."
Open innovatie door samenwerken
Een voorbeeld van open innovatie in de praktijk wordt geleid door het van de University of Cambridge. Het Open Innovation Forum is een samenwerkingsverband van voedingsmiddelen- en drankenproducenten, die bij elkaar komen om ideeën en innovatie uit te wisselen en een gezamenlijke aanpak van problemen te vinden. De groep bestaat uit grote fabrikanten en organisaties uit de voedingsmiddelen- en drankenindustrie, waaronder leveranciers van ingrediënten en materialen, technologieleveranciers, merkeigenaren, detailhandelaren en afval- en recyclingbedrijven.
Dominic Oughton licht de waarde daarvan toe: "Een van de echte succesfactoren van het forum is dat het verschillende perspectieven vanuit de hele waardeketen bij elkaar brengt. Hoe belangrijk dat is, wordt pas duidelijk als je over de enormiteit van de uitdagingen gaat nadenken. Duurzaamheid staat daarbij centraal. Omdat het een probleem op systeemniveau is, kan het per definitie niet door een of twee spelers binnen dat systeem worden opgelost."
De uitdaging om op duurzame verpakkingen over te stappen gaat ons allemaal aan, maar ieder van ons heeft slechts met een klein stukje van het probleem te maken. Er is altijd een gevaar dat een bedrijf veranderingen voorstelt die op breder niveau negatieve gevolgen hebben. Deelname aan het Open Innovation Forum biedt Domino een breder perspectief en contacten binnen de hele leveringsketen waarmee duurzaamheidsoplossingen kunnen worden ontwikkeld. Dat is vrijwel onmogelijk als we dat in ons eentje proberen te doen. Deelname aan een groep die deze onderwerpen bespreekt en bedrijven andere perspectieven en updates over ontwikkelingen in de industrie geeft, is essentieel om deze mondiale kwesties met succes aan te pakken.
Duurzame verpakkingen in ontwikkeling
Een kwestie die actief binnen het OI-forum worden verkend, is het gebruik van nieuwe verpakkingsmaterialen, zoals composteerbare en recyclebare materialen. Aandachtspunten daarbij zijn:
- de noodzaak om ervoor te zorgen dat verpakkingen naar verwachting presteren, zonder de houdbaarheid van het product aan te tasten;
- de noodzaak om ervoor te zorgen dat verpakkingen door productietechnologie op productielijnen kunnen worden verwerkt en beheerd;
- de noodzaak om consumenten te trainen, zodat het materiaal aan het einde van de levensduur correct wordt afgevoerd; en
- de noodzaak om ervoor te zorgen dat het materiaal ook echt correct door afval- en recyclingbedrijven kan worden verwerkt.
De uitdagingen rondom nieuwe verpakkingssystemen worden ook onderzocht, zoals statiegeld en het gebruik van inwisselbare of hervulbare verpakkingen. Deze nieuwe systemen vereisen een grote sprong vooruit op het gebied van verpakkingsontwerp en -beheer, technologie en systemen voor de traceerbaarheid van verpakkingen in de hele leveringsketen, en creatieve nieuwe oplossingen voor het coderen, markeren en etiketteren van producten om het gebruik en de afvalverwerking te bevorderen. In alle gevallen is samenwerking tussen merken, verpakkingsleveranciers, detailhandelaren en technologiepartners in de voedingsmiddelen- en drankenindustrie essentieel.
Kort gezegd, moeten alle belanghebbenden in de verpakkingswaardeketen samenwerken om succesvolle oplossingen te creëren en te valideren die interoperabel (niet bedrijfsspecifiek) zijn en een open architectuur hebben die voor iedereen beschikbaar is.
Conclusie
Duurzaamheid kan niet op eigen houtje worden bereikt. Om dit probleem op systeemniveau aan te pakken en echt een verschil te maken, moeten we verder kijken dan onze eigen bedrijven en samenwerken en netwerken met partijen uit de hele leveringsketen. Door ons open op te stellen, kunnen we oplossingen vinden die goed werken vanuit maatschappelijk, zakelijk en winstperspectief. Alleen dan kunnen we ervoor zorgen dat vooruitgang geen negatieve impact heeft op andere processen.
[i] https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/MEDAR-10-2020-1051/full/html.