De afgelopen tien jaar zijn de wettelijke traceerbaarheidsvereisten om de consument beter te beschermen sterk toegenomen. Omwille van de patiëntveiligheid is serialisatie op artikelniveau al in veel industrieën een wettelijke vereiste. Denk aan medische hulpmiddelen, farmaceutische producten en tabaksproducten. Internationaal komt de focus steeds meer op de gezondheid en veiligheid van consumenten te liggen. Producenten in alle industrieën doen er dan ook goed aan zich voor te bereiden op aanvullende regelgeving die traceerbaarheid op artikel- en batchniveau verplicht maakt.
De voedingsmiddelenindustrie komt als een van de eersten in aanmerking voor traceerbaarheid. Zeker gezien er de afgelopen jaren op het gebied van consumentveiligheid meerdere schandalen plaats hebben gevonden. Daarnaast worden met de volgende wijziging van de Food Safety Modernization Act in de VS naar verwachting aanvullende traceerbaarheidsgegevens voor bepaalde voedingsmiddelen verplicht.
Met dit in gedachten bespreekt Adem Kulauzovic, Director of Automation bij Domino, hoe traceerbaarheidsgegevens – met name coderen op batchniveau – een hoofdrol spelen bij het snel en nauwkeurig terug te roepen van onveilige voedingsmiddelen. Hij vertelt ook welke voordelen er zijn voor merken die dit nu al doen.
Terugroepacties voor voedingsmiddelen en consumentveiligheid
Een drijvende kracht achter de traceerbaarheid van producten in de voedingsmiddelenindustrie is de consumentveiligheid. En het feit dat producten na een voedselveiligheidsincident uit de verkoop teruggeroepen moeten worden. Voorbeelden van incidenten die een terugroepactie noodzakelijk maken, zijn het gebruik van niet-geregistreerde allergenen. Denk daarnaast ook aan additieven in verpakte voedingsmiddelen of contaminatie in rauwe producten.
De traceerbaarheid van producten met behulp van coderen en markeren kan een methode zijn om voedsel in de leveringsketen te volgen en producten indien nodig snel en efficiënt terug te roepen. Als een product wordt teruggeroepen, kunnen telers, verwerkers en producenten productcodes gebruiken om vast te stellen welke producten of batches zijn aangetast en waar ze zich bevinden. Dit bakent de terugroepactie af, dringt verspilling terug en lost het probleem sneller op, zonder de consumentveiligheid in gevaar te brengen.
Zonder traceerbaarheidsgegevens zouden voedselveiligheidsincidenten resulteren in landelijke terugroepacties waarbij alle producten uit de verkoop worden gehaald. Dat gebeurde bijvoorbeeld in 2018 in de VS met een uitbraak van E. coli, die in verband werd gebracht met de verkoop van Romaine sla. De FDA probeerde de bron van de uitbraak vast te stellen, maar er waren te weinig traceerbaarheidsgegevens om dat te doen. De enige oplossing was dus een landelijke terugroepactie. Dat er geen Romaine sla meer te koop was klinkt misschien onbelangrijk. Maar de terugroepactie had verstrekkende gevolgen voor supermarkten, de horeca en voedingsmiddelenfabrikanten die de Romaine sla tot verpakte producten verwerkten.
In een rapport uit 2021 over de economische impact van de E. coli-uitbraak wordt geschat dat bedrijven in de voedselverwerking en transport het hardst door de terugroepactie getroffen werden. Naar schatting kostte het terugroepen van alle geoogste Romaine sla uit de leveringsketen ongeveer USD 20,6 miljoen, plus nog eens USD 37,3 miljoen omdat afgeschreven voorraden sla niet geoogst of verkocht konden worden[i].
Behalve de directe economische gevolgen van de terugroepactie, werd er ook op merkniveau schade aangericht. Veel horecagelegenheden en leveranciers van verpakte producten konden niet hun standaardproducten leveren, wat onvermijdelijk tot inkomstenverlies leidde. Het terugroepen van voedsel kan tot lang nadat het voedselveiligheidsincident heeft plaatsgevonden tot ernstige reputatieschade en inkomstenverlies leiden.
Traceerbaarheidsoplossingen voor voedingsmiddelen en dranken
Het vooruitzicht van weer een ander productieproces om traceerbaarheid mogelijk te maken, klinkt misschien als een dure maatregel. Serialisatie op artikelniveau, zoals in veel landen in de farmaceutische industrie een vereiste is, bracht voor bedrijven hoge kosten met zich mee. Echter, niet alle traceerbaarheidsmaatregelen hoeven zo duur te zijn.
Voor goedkopere voedselproducten die een hoge opbrengst hebben, inclusief verse groenten en fruit, is het mogelijk om traceerbaarheid op batchniveau in te voeren. Bijvoorbeeld met unieke etiketten op dozen en pallets. Deze etikettering op batchniveau biedt een controlemechanisme voor productbatches, die vooruit in de leveringsketen traceerbaar zijn. Zelfs tot en met de detailhandelaar of voedselverwerker, en terug tot de akker waar het product werd gekweekt, plus alle stappen daartussen.
Bij een voedselveiligheidsincident biedt traceerbaarheid op batchniveau boeren de mogelijkheid om precies vast te stellen naar welke leveranciers hun producten zijn verzonden. Daarnaast biedt het detailhandelaren en verwerkers de mogelijkheid om vast te stellen waar een aangetast product vandaan komt.
De hierboven beschreven traceerbaarheidsgegevens op batchniveau worden naar verwachting met de volgende wijziging van de Food Act in de VS voor sommige verse producten ingevoerd. De nieuwe vereisten gelden voor alle organisaties die 'risicovol' voedsel produceren, verwerken, verpakken of opslaan. Alles met als doel om het traject om voedingsmiddelen te volgen en het aantal door voedsel overgedragen ziekten te verminderen, makkelijker te maken.
Voedselfraude, namaak en vervalsing
Traceerbaarheid op batchniveau kan merken en consumenten ook tegen het risico op voedselfraude helpen beschermen. Met name voedingsmiddelen waar niet-geregistreerde additieven aan zijn toegevoegd. Ook wel vervalsing van voedingsmiddelen genoemd. Er is sprake van vervalsing van voedingsmiddelen wanneer legitieme leveringsketens te maken krijgen met frauduleuze grondstoffen, wat bedrijven en consumenten in gevaar brengt.
Het risico op vervalsing van voedingsmiddelen bestaat vooral nu, met alle huidige problemen in de leveringsketen en een internationaal tekort aan grondstoffen. Leveringsketens zitten midden in een van de grootste crises in de moderne geschiedenis. Veroorzaakt door de aanhoudende coronapandemie, klimaatverandering, het wereldwijde tekort aan arbeidskrachten, verstoringen in de aanvoer van energie en andere geopolitieke factoren.
Wanneer er een tekort aan grondstoffen is, steken valse alternatieven of materialen van mindere kwaliteit steevast de kop op. In plaats van hun gebruikelijke, goedgekeurde leveranciers te gebruiken, gaan merken op zoek naar andere manieren om hun leveringsketen compleet te maken. En dat maakt ze het doelwit van leveranciers van onwettige producten. Volgens het Food Authenticity Network is de internationale voedselfraude aanzienlijk toegenomen sinds het begin van de coronapandemie in 2020. Wereldwijd is er een toename van 30% in het aantal gevallen van voedselvervalsing.
Net als met vervalste producten, kunnen ook vervalste grondstoffen leiden tot inkomstenverlies en beschadiging van het consumentenvertrouwen. Voornamelijk als merken een eindproduct produceren dat niet aan de normen voldoet. En dat levert veel meer problemen op dan alleen consumenten die teveel betalen voor goedkope producten. Frauduleuze voedingsmiddelen zijn een ernstig gezondheidsrisico. Bijvoorbeeld als onbekende allergenen of gevaarlijke materialen per ongeluk aan voedselproducten worden toegevoegd.
Voorbeelden van producten die het meest vervalst worden, zijn:
- Olijfolie – frauduleuze olieproducten die zijn verdund met een minder goed alternatief. Deze kunnen verborgen allergenen bevatten (bijvoorbeeld notenolie) of olie die niet geschikt is voor menselijke consumptie.
- Melk – met water verdunde, niet-standaard melkproducten kunnen melamine bevatten. Een eiwitrijke stof die nieraandoeningen kan veroorzaken.
- Honing – illegaal geproduceerde honing kan zijn aangelengd met – of bijna volledig bestaan uit – geraffineerde suiker of siroop. Ook is vastgesteld dat vervalste honing potentieel schadelijke antibiotica kan bevatten.
- Wijn en sterke dranken – vervalste alcoholproducten bevatten vaak stoffen die zeer schadelijk zijn voor de menselijke gezondheid. Denk aan methanol, antivries, nagellakremover en verfafbijtmiddel.
- Vis, schaal- en schelpdieren – deze fraude is een wereldwijd probleem, waarbij dure vissoorten vaak door producten van minder waarde worden vervangen. Een veelgebruikte vervanging voor sommige soorten tonijn is escolar, een vette, moeilijk verteerbare vis die maag- en darmklachten kan veroorzaken. De verkoop van escolar is in sommige landen verboden, bijvoorbeeld in Japan en Italië.
Tijdens een recente actie die liep van december 2019 t/m juni 2020, nam Interpol meer dan USD 40 miljoen aan potentieel gevaarlijke vervalste voedingsmiddelen en dranken in beslag. Tussen de in beslag genomen producten bevonden zich zuivelproducten die met bacteriën waren besmet, vlees van illegaal geslachte dieren en meer dan USD 20 miljoen aan illegale alcoholische dranken, waaronder wijn en wodka.
Traceerbaarheid op batchniveau kan merken helpen om het risico op vervalsingen te beperken. De eerste stap voor leveranciers is om data uit de leveringsketen te verstrekken over individuele batches met ingrediënten op het punt van aanvoer en levering. Deze informatie kan vervolgens in elke volgende stap van de leveringsketen worden verzameld. Inclusief de verwerking en levering aan detailhandelaren, om de benodigde audit trail met individuele batches van ingrediënten te krijgen.
Traceerbaarheid in de voedselleveringsketen
Voedselveiligheidsincidenten en vervalste voedingsmiddelen kunnen net zo gevaarlijk zijn als vervalste farmaceutische producten. Daarom komt de voedingsmiddelenindustrie als een van de eersten in aanmerking voor wetgeving over traceerbaarheid. Dat gezegd hebbende, is het voor bedrijven die nog geen traceerbaarheidsoplossing hebben zaak om niet te wachten maar nu actie te ondernemen.
Behalve naleving van de regelgeving en consumentveiligheid, biedt end-to-end traceerbaarheid van voedingsmiddelen en dranken merken meer. Namelijk de mogelijkheid om meer data uit te wisselen met detailhandelaren, leveranciers en consumenten. Deze data biedt nieuwe mogelijkheden voor voedselbedrijven. Zo kunnen risico's en operationele problemen worden aangepakt en dankzij de transparantie is de leveringsketen efficiënter.
Hoe meer 'big data' we gebruiken, hoe meer dit soort oplossingen een essentieel onderdeel van de dagelijkse bedrijfsvoering wordt. Daarnaast is het een manier om je van de concurrentie te onderscheiden. Alle merken in de voedingsmiddelen- en drankenindustrie moeten klaar staan om deze mogelijkheid te benutten.
Als toonaangevende leverancier van codeer- en markeeroplossingen ondersteunt Domino merken bij de invoering van traceerbaarheid voor hun producten. We bieden de benodigde geautomatiseerde tools en cloudtechnologie om informatie uit te wisselen en transparantie in leveringsketens mogelijk te maken.
Wilt u vrijblijvend advies over de invoering van traceerbaarheid op uw productielijnen? Neem gerust contact met ons op. Onze internationale experts staan klaar om de beste oplossingen met u te bespreken. Zo houdt u consumenten veilig, beschermt u uw merk en maakt u uw activiteiten klaar voor de toekomst.
[i] https://kiesel.ucdavis.edu/Full%20Report.pdf