Flexibele verpakkingen zitten om 66% van alle producten die in de EU worden verkocht en zijn goed voor 44% van al het verpakkingsafval na consumentengebruik.[i] Toch hebben de meeste huishoudens in de EU op dit moment geen mogelijkheid om plastic te recyclen langs de straat. Slechts 6% van het flexibele plastic wordt gerecycled.
Het gebrek aan infrastructuur is ongetwijfeld een factor die bijdraagt. Maar er zijn andere oorzaken waardoor flexibel plastic moeilijker te recyclen is. Zoals de kwaliteit van het ingezamelde materiaal en of het geschikt is om te recyclen, iets wat van de inkten en coatings afhangt die bij de productie worden gebruikt.
Er zijn organisaties die merken adviseren geen inkt meer op plastic te gebruiken om de recycleerbaarheid te verbeteren. Dit laat weinig opties over voor de codering en etikettering van producten. Bovendien is die stap voorbarig en onnodig. Olivier Morel, manager Product Development bij Domino Printing Sciences, onderzoekt of merken de recycleerbaarheid van hun producten kunnen ondersteunen door de juiste inkt voor hun etikettering te gebruiken.
Hoe het ervoor staat met de recycling van flexibele plastic verpakkingen
In het Global Commitment voortgangsrapport voor 2022 zegt de Ellen MacArthur Foundation dat het doel om herbruikbare, recyclebare of composteerbare verpakkingen volledig ingevoerd te hebben in 2025 "waarschijnlijk niet wordt gehaald" door de meeste deelnemende bedrijven. Het gebruik van flexibele plastic verpakkingen wordt hierbij als een grote bijdragende factor genoemd.
De oplossing voor dit probleem is verre van eenvoudig. Het is waar dat flexibel plastic (bijv. plastic tassen, plastic folie en wikkels om voedingsmiddelen) moeilijk te recyclen is. Maar het is ook heel efficiënt als verpakkingsmateriaal. Het is licht van gewicht, dus heeft een minimale koolstofuitstoot bij transport. Het biedt ook andere voordelen, zoals bescherming van het product, conservering en kwaliteitsbehoud. Flexibel plastic is ook 60% energiezuiniger om te produceren dan andere verpakkingsmaterialen zoals papier en karton. Daarnaast produceert het respectievelijk 50% en 70% minder verontreinigende stoffen in lucht en water. Bovendien verbruikt het recyclen van plastic slechts 10% van de energie die nodig is om papier te recyclen.
Vermindering van de hoeveelheid flexibel plastic die voor voedselverpakkingen wordt gebruikt, creëert dus uiteindelijk weer andere duurzaamheidsproblemen. Echter, we ontkomen niet aan uitdagingen aan het einde van de levensduur van flexibel plastic, omdat de inzameling en recycling niet op grote schaal plaatsvindt. Als industrie moeten we ons daarom extra inspannen om het recyclingpotentieel van flexibel plastic te verbeteren.
Grootschalige recycling van flexibel plastic wordt onder meer gehinderd door de kwaliteit van het ingezamelde materiaal. Die is meestal minder dan van steviger plastic. De inkten die worden gebruikt op flexibele verpakkingen zijn deel van de uitdaging. De toevoeging van extra materialen aan plastic verpakkingen vermindert de kwaliteit van het plastic en maakt recyclen moeilijker.
De inkten die op flexibele verpakkingen worden gebruikt – om productinformatie te coderen en markeren of om flexibele folieverpakkingen en etiketten volledig te bedrukken – spelen echter een cruciale rol om ervoor te zorgen dat oplossingen geschikt zijn om te recyclen.
De rol van inkten op productverpakkingen
Productetikettering speelt een fundamentele rol. Het biedt voedsel- en drankenproducenten de mogelijkheid essentiële informatie te verstrekken aan consumenten, detailhandelaren en zelfs binnen de hele internationale leveringsketen voor voedsel. Wat afval en recycling betreft zijn productetiketten ook een effectieve manier om consumenten te vertellen wat ze met de verpakking moeten doen als ze er klaar mee zijn. Bijvoorbeeld: informatie over de samenstelling van de verpakking en recycleerbaarheid; advies over het correct afvoeren van de verpakking (bijv. thuis recyclen, in de winkel of speciale inzamelpunten); of aanvullende informatie in 2D-codes, zoals websites om het dichtstbijzijnde inzamelpunt te vinden.
Er komen steeds meer wettelijke voorschriften en verplichte productetiketten bij om consumenten te helpen bij het correct afvoeren van de verpakking. Het ‘Tri-man’ logo in Frankrijk, het wetsbesluit 116/2020 in Italië en het Recycle Now-mandaat van het Britse ministerie voor Milieu, Voeding en Plattelandszaken (DEFRA) zijn de eerste stappen, en er zullen meer landen volgen.
We zien daarnaast ook een toename in etiketteringsinitiatieven om het inzamelen en scheiden van verpakkingsafval te verbeteren. Het Digital Watermarks-initiatief HolyGrail 2.0 wil bijvoorbeeld verpakkingen in de EU beter sorteren en kwalitatief beter recyclen met behulp van digitale watermerken. Het is de bedoeling dat het digitale watermerk (normaal gesproken een niet-waarneembare code) op verpakkingen die zijn afgeleverd bij een afvalsorteerfaciliteit, gedetecteerd en gedecodeerd wordt door een hoge-resolutie camera zodat alles in de juiste recyclingstromen wordt gesorteerd.
Hoe zorgen merken er dus voor dat de inkten die ze in het kader van al deze codeervereisten gebruiken de recycleerbaarheid van een verpakkingsmateriaal ondersteunen?
Inkten ontwerpen voor recycleerbaarheid
Er zijn weinig voorschriften die het gebruik van inkten op recyclebare verpakkingen beperken. Maar nu de focus op beter recyclen ligt, is het slechts een kwestie van tijd voordat deze worden geïntroduceerd. Vooral met de toename van het aantal onafhankelijke, ongecoördineerde documenten die merken tot hun beschikking hebben. Bijvoorbeeld: D4ACE-richtlijnen van CEFLEX; de RecyClass-tool van Plastic Recyclers Europe; en de Ellen MacArthur Pioneer Project Barrier: "Recyclability Guidelines for Plastic-Based Flexible Barrier Packaging!".
Er zijn echter wel een aantal best practices voor de keuze van inkten, waarmee merken hun verpakkingen zo geschikt mogelijk maken voor recycling en nieuwe voorschriften een stap voor blijven:
Geprinte verpakkingen moeten de 5%-regel volgen: De geprinte inkt mag maximaal 5% van het totale gewicht van de verpakking uitmaken. Dit is geen probleem voor moderne codeer- en markeeroplossingen. Zelfs niet als er bijvoorbeeld meer informatie moet worden geprint, zoals hoge-resolutie 2D-codes of recyclingetiketten op verpakkingen. Voor het printen van hele producten helpt het gebruik van digitale inkjettechnologieën in plaats van analoge printmethoden ook om de hoeveelheid geprinte inkt lager dan 5% te houden.
Inkten moeten ingrediënten bevatten die naar verwachting geen technische problemen veroorzaken tijdens het recyclen: Voor plastic, waarbij de temperatuur van de herverwerkte materialen tussen de 200 °C en 270 °C ligt, moet worden voorkomen dat ingrediënten thermisch ontleden en schadelijke of problematische materialen produceren. Bepaalde ingrediënten kunnen corrosieve materialen produceren die recyclingmachines beschadigen, gassen die de kwaliteit van het recyclaat omlaag brengen en andere chemicaliën die verkleuring kunnen veroorzaken. Inkten mogen niet "uitlopen", d.w.z. er mag geen waarneembare verkleuring zijn van het spoelwater tijdens het recyclen of van de recyclaatvlokken als ze droog zijn.
Inkten moeten van soortgelijke chemische aard zijn als de verpakkingsondergrond of er gemakkelijk van kunnen worden gescheiden: Inkten die op een gerecycled materiaal achterblijven, kunnen de kleur en transparantie van het recyclaat wijzigen en de waarde ervan verminderen. Om recyclaat van hoge kwaliteit uit flexibele verpakkingen te produceren, is mogelijk een ontinktingsproces nodig om kleurresten te verwijderen en het materiaal in originele staat terug te brengen. Analoge prints – waarbij een inktlaag tussen twee dunne lagen van de verpakkingsondergrond wordt aangebracht om een volledige verpakking te printen – zijn soms heel moeilijk te ontinkten. Inkt met gebruik van digitale printtechnologieën bovenop de ondergrond aanbrengen – printen op het oppervlak – vergroot de kans op verwijdering van de inkt en verhoogt de waarde van het gerecyclede materiaal.
Inkten moeten voldoen aan de EuPIA-richtlijnen: Het is niet altijd mogelijk om alle verontreinigingen die op het originele verpakkingsmateriaal zitten tijdens het recyclingproces te verwijderen. Na verloop van tijd veroorzaakt dit een concentratie van verontreinigingen in de recyclingstroom. Inkten die op recyclebaar plastic worden geprint, mogen dus geen ingrediënten bevatten die via recycling een gevaar voor de menselijke gezondheid opleveren omdat er hogere concentraties zijn opgebouwd. Alle inkten die op recyclebare verpakkingen worden gebruikt, moeten daarom worden ontworpen en gefabriceerd in overeenstemming met het uitsluitingsbeleid van de European Printing Inks Association (EuPIA) om het gebruik van schadelijke of gevaarlijke stoffen te vermijden.
Conclusie
Flexibele verpakkingen hebben een groot aantal voordelen en worden over de hele wereld gebruikt voor voedingsmiddelen en dranken. Naar verwachting wordt in de nabije toekomst niet minder flexibel plastic gebruikt. Het valt niet te ontkennen dat er collectief meer gedaan moet worden om het percentage gerecycled flexibel plastic te verbeteren.
Verbetering van de recyclinginfrastructuur is een belangrijke stap. Maar ook dat recyclinginformatie duidelijker en toegankelijker wordt gemaakt voor consumenten. En we moeten technologieën benutten die de sortering en verwerking in recyclingfaciliteiten verbeteren.
Inkten spelen hierbij een centrale rol en moeten absoluut voor recycleerbaarheid worden ontworpen. Samenwerken met een betrouwbare inktleverancier met ervaring op het gebied van coderen, markeren en digitaal printen, is een slimme zet in een tijd waarin aan internationale doelstellingen moet worden voldaan om de recycleerbaarheid van flexibele plastic verpakkingen te verbeteren.
[i] https://flexiblepackaginginitiative.eu/