Zorgen rondom milieuvervuiling door ongerecycled plastic afval hebben geleid tot de opkomst van een alternatieve en zogenaamd duurzame oplossing: composteerbaar plastic. Dit materiaal lijkt op plastic en voelt ook zo aan, maar kan aan het eind van zijn levensduur gecomposteerd worden, wat overtollig afval helpt terug te dringen.
Dat klinkt geweldig, maar de praktijk blijkt genuanceerder. Nu zien veel mensen in dat verpakkingen van composteerbaar plastic bij verkeerd gebruik meer kwaad dan goed doen. Voor composteerbaar plastic geldt hetzelfde als voor elk nieuw verpakkingsmateriaal: denk vooraf goed na.
Met ons nieuwste blogartikel over het ontwerpen van duurzame verpakkingen willen we discussies over composteerbaar plastic ophelderen. Ook hebben we een aantal adviezen voor fabrikanten die nieuwe verpakkingsoplossingen onderzoeken.
We spreken in dit blogartikel met Dr. Adam Read, Director of External Affairs bij SUEZ Recycling en Recovery UK Ltd en voorzitter van het CIWM (beroepsorganisatie voor de afvalbeheersector), en Steve Thomas, Associate Director – Applied Science bij Cambridge Consultants. Aan bod komen de problemen, maar ook kansen, rondom composteerbaar plastic.
Wat houdt composteerbaar plastic in?
De uitdaging rondom composteerbaar plastic
Het grootste probleem rondom composteerbaar plastic is het weggooien ervan. Als een consument een composteerbaar plastic verpakking in de verkeerde recyclingcontainer gooit, kan dit de rest van het recyclebaar afval in de container vervuilen.
Dr. Adam Read, Director of External Affairs bij SUEZ Recycling en Recovery UK Ltd, wijst erop dat recycling- en afvalterugwinningssystemen zijn ontwikkeld om gangbare verpakkingsmaterialen te verwerken. Het introduceren van nieuwe materialen zonder van tevoren goed na te denken over de huidige systemen en hun aanpassingsvermogen kan tot problemen leiden, zoals het vervuilen van de gemengde recyclingstroom.
"Afvalterugwinningscentra zijn ontwikkeld met het oog op het scheiden en verwerken van materialen die we als waardevol zien en die gemeentes willen recyclen, zoals PET, aluminium, staal, glas en karton", zo vertelt hij. "Als je nieuwe materialen hieraan toevoegt, is het mogelijk dat ze dit proces anders doorlopen dan je had verwacht. Het kan ook zijn dat het systeem bestaande doelmaterialen minder goed opvangt."
Read gaat verder: "Het merendeel van de huidige systemen herkent materialen op basis van kleur en dichtheid. Als een fles van composteerbaar plastic eruit ziet als een normale PET-fles en ook zo aanvoelt, denkt een recyclingsysteem waarschijnlijk dat het een PET-fles is."
Zelfs een kleine hoeveelheid composteerbaar materiaal kan de recyclingstroom van gewoon plastic vervuilen, met als gevolg dat gigantische hoeveelheden recyclebaar materiaal weggegooid wordt. In het licht van deze problemen publiceerde WRAP in januari 2020 een nieuwe richtlijn, zodat ondernemingen geïnformeerde beslissingen kunnen maken over het gebruik van composteerbare verpakkingen.[i]
"Omdat de huidige verwerkingsinfrastructuur zo complex is, moeten bedrijven een duidelijk beeld hebben van wanneer [het gebruik van composteerbaar plastic] haalbaar is", aldus Helen Bird, Resource Management Specialist bij WRAP. "Het is cruciaal dat de eindmarkt van gerecycled plastic niet in het gedrang komt. Daarom moet consumenten duidelijk verteld worden dat ze composteerbaar plastic niet bij het plasticafval moeten gooien."[ii]
Welke verpakkingen moeten composteerbaar worden?
Volgens Steve Thomas, Associate Director – Applied Science bij Cambridge Consultants, hebben composteerbare verpakkingen pas effect als de inzameling en recycling van wegwerpplastic problemen oplevert en als het voor consumenten logisch is om verpakkingen bij het gft-afval te gooien.
"Bij het ontwerpen van een product is het belangrijk om na te denken over hoe consumenten dit product aan het eind van zijn levensduur weggooien", vertelt hij. "Het is bijvoorbeeld niet logisch om PET-flessen composteerbaar te maken. Consumenten gooien deze flessen namelijk automatisch bij het plasticafval, waar composteerbaar plastic niet thuishoort."
Voor lastig recyclebare en door zware voedselresten vervuilde voorwerpen bestaat er op dit moment echter nog geen ideale afvalstroom. Als deze voorwerpen in normale recyclingstromen terechtkomen, kunnen ze problemen veroorzaken, en als ze op een stortplaats belanden, kan het afbraakproces van voedselresten leiden tot methaanuitstoot.
Bij discussies rondom composteerbare verpakkingen is dat laatste punt misschien nog wel het allerbelangrijkste. Van de wereldwijde broeikasgasemissies bestaat een aanzienlijk deel namelijk uit de methaanuitstoot van stortplaatsen. Om die uitstoot terug te brengen, zijn overheden wereldwijd van plan om de inzameling van huishoudelijk voedselafval te verplichten.
Voorbeelden van toekomstige regelgeving hierover zijn:
- Richtlijn (EU) 2018/851 – deze richtlijn maakt het afzonderlijk inzamelen van voedselafval vanaf 1 januari 2024 verplicht binnen de EU
- De Resources and Waste Strategy – deze strategie is in het leven geroepen door de Britse overheid en belooft dat huishoudelijk voedselafval in het VK tegen 2023 apart wordt ingezameld
Deze toekomstige regels creëren enorme kansen voor verpakkingen van composteerbaar plastic, mits op de juiste manier ingezet. In de volgende paragrafen komen een aantal situaties aan bod waarin het gebruik van composteerbaar plastic voor ondernemingen het overwegen waard is, zodat we samen nog meer voedselafval kunnen inzamelen.
1. Zwaar vervuilde potten, bakken en trays
Een van de meest genoemde voorbeelden waarbij composteerbare verpakkingen uitkomst bieden zijn voedselcontactmaterialen. Dit zijn verpakkingen die zwaar vervuild zijn door voedselresten en die lastig te reinigen zijn door consumenten, zoals bijvoorbeeld magnetrontrays voor kant-en-klaarmaaltijden.
"Het weggooien van deze voorwerpen is op dit moment een probleem", zegt Thomas. "Als consumenten deze voorwerpen in een recyclingcontainer gooien, dan bestaat het risico dat ze andere recyclebare materialen vervuilen. Maar als ze die voorwerpen eerst schoonmaken, verbruiken ze weer veel energie en water. Daarom worden ze meestal naar een stortplaats gebracht."
Op plekken waar sprake is van industriële composteringscentra, kunnen composteerbare magnetrontrays daarentegen gewoon in een gft-bak gegooid worden of in een compostbak thuis, afhankelijk van het materiaal. Op deze manier worden voedselresten op het tray omgezet in compost en wordt voorkomen dat voedselafval op een stortplaats belandt. Daarnaast vermindert dit het aantal trays dat naar een stortplaats gebracht wordt en verhoogt het de kwaliteit van recyclebare materialen, aangezien vervuilde producten zo buiten recyclingcontainers worden gehouden.
2. Flexibele voedselcontactmaterialen
Flexibel plastic folie wordt vaak gebruikt in voedsel- en drankentoepassingen: van kruiden in portiezakjes tot voorverpakte kant-en-klaarsalades en sauszakjes. Maar op het gebied van recycling vormt dit materiaal een uitdaging.
"Binnen de sector is folie momenteel echt een probleem", zegt Read. "Ze plakken en blijven hangen aan andere recyclebare materialen. In het VK bestaan recyclingsystemen die met folie overweg kunnen, maar die zijn daarom ook duurder. Omdat er van oudsher maar weinig gemeentes zijn die folie inzamelen, zijn de meeste recyclingsystemen hier helaas niet op voorbereid."
En dat is waar composteerbaar plastic van pas kan komen, met name bij producten die door voedsel vervuild zijn, zoals portiezakjes. In dat soort gevallen kunnen composteerbare verpakkingen en voedselresten dus samen in een gft-bak worden gegooid om later ingezameld en verwerkt te worden.
3. Producten die gecomposteerd worden
Bepaalde producten worden vaak thuis gecomposteerd of in een gft-bak gegooid, terwijl ze normaal, niet-composteerbaar plastic bevatten. Denk hierbij aan theezakjes, die consumenten vaak onterecht als volledig composteerbaar zien, en stickers op fruit en groenten, die vaak samen met fruit- en groenteschillen worden weggegooid.
In dit soort situaties, waarbij normaal plastic regelmatig bij organisch afval terechtkomt, is overstappen op composteerbare alternatieven een logische keuze. Op deze manier verbetert u namelijk de kwaliteit van de eindcompost. Interessant detail: theezakjes zijn een van de weinige producten waarbij verpakkingen van composteerbaar plastic volgens WRAP de norm moet zijn, juist omdat ze regelmatig bij het gft-afval belanden.[i]
Ook bij koffiepads is composteerbaar plastic het overwegen waard. Als koffiepads worden vervaardigd uit een composteerbaar alternatief, kunnen ze na gebruik in hun geheel gecomposteerd worden. Dit vermindert het aantal koffiepads dat naar een stortplaats gebracht wordt en houdt de met koffie vervuilde pads buiten recyclingcontainers.
Zorg voor duidelijke etikettering
Als fabrikanten composteerbaar plastic gaan gebruiken, is het enorm belangrijk dat consumenten weten hoe ze het materiaal weg moeten gooien. Om te voorkomen dat composteerbare materialen verkeerd weggegooid worden en zo het milieu vervuilen (of traditionele recyclingsystemen voor plasticafval), moeten fabrikanten daarom elk product van een duidelijk etiket voorzien.
Daarnaast moet er rekening gehouden worden met het feit dat regionale recyclingsystemen van elkaar kunnen verschillen. Als merken bijvoorbeeld industrieel composteerbare materialen gebruiken, moeten ze ook vermelden hoe de consument het materiaal moet weggooien als er geen industrieel composteringscentra is.
WRAP raadt fabrikanten aan om uitingen als "100% composteerbaar" te vermijden en juist duidelijk te vermelden hoe consumenten producten weg moeten gooien. Zie het WRAP-handboek Considerations for Compostable Plastic Packaging voor een lijst van aanbevolen uitingen.
Als ruimte op verpakkingen beperkt is, kan die informatie ook aangeboden worden in de vorm van een 2D-code, zoals een QR- of datamatrix code. Zo kunnen consumenten met hun smartphone of tablet gemakkelijk de informatie bekijken. De kracht van 2D-codes bij dergelijke toepassingen is dat merken onbeperkte informatie kunnen verschaffen.
Met normen als GS1 Digital Link kunnen fabrikanten hiermee nog een stap verder gaan: de locatie van consumenten bepalen en op basis van plaatselijke recyclingmogelijkheden gepersonaliseerde informatie bieden of hen zelfs doorverwijzen naar het dichtstbijzijnde recyclingcentrum.
Domino is er om u te helpen
Composteerbare materialen vormen een interessante nieuwe ontwikkeling in de verpakkingssector. Maar voor composteerbare verpakkingen geldt hetzelfde als voor elke overstap naar nieuwe materialen: denk vooraf goed na.
We doen als marktleider op het gebied van coderen en markeren ons best om klanten te adviseren en ondersteunen bij hun weg naar duurzaamheid. Ons doel hierbij is om een aantal risico's rondom ontwerpen voor duurzaamheid tot een minimum te beperken. Onze eigen onderzoeks- en ontwikkelingsteams zetten zich in om codeeroplossingen te ontwikkelen voor verschillende nieuwe verpakkingsoplossingen, waaronder composteerbare materialen en beter recyclebaar plastic.
Onze technische specialisten bij de Domino Laser Academy in Duitsland ontwikkelen op dit moment oplossingen voor composteerbaar folie en hittebestendige verpakkingen. Terwijl de wereld van composteerbare verpakkingsoplossingen zich verder ontwikkelt, blijven we intern aan onderzoek en ontwikkeling doen. Op deze manier waarborgen we dat we oplossingen in huis hebben voor de allernieuwste ondergronden.
Overweegt u over te stappen naar composteerbare materialen en wilt u de beschikbare codeer- en markeeroplossingen bespreken die aan uw specifieke behoeften voldoen? Neem dan contact met ons op. We hebben experts die u kunnen adviseren over hoe u het beste producten kunt produceren die worden geaccepteerd door detailhandelaren, gewaardeerd worden door klanten en vertrouwd worden door iedereen die zich zorgen maakt om het milieu.
[i]WRAP, Considerations for Compostable Plastic Packaging, 2020, geraadpleegd op 22 november 2021, https://www.wrap.org.uk/sites/files/wrap/Considerations-for-compostable-plastic-packaging.pdf
[ii]WRAP, New guidance to address confusion of compostable plastic packaging, geraadpleegd op 14 december 2021, https://wrap.org.uk/media-centre/press-releases/new-guidance-address-confusion-over-compostable-plastic-packaging#
[iii] WRAP, Considerations for Compostable Plastic Packaging, 2020, accessed 22nd November 2021, https://www.wrap.org.uk/sites/files/wrap/Considerations-for-compostable-plastic-packaging.pdf